Purpose: The main purpose of this study was to document the prevalence and determinants of smoking and alcohol consumption among first year university students in Ankara.

Materials and Methods: We analyzed data from 2.179 first year university students who participated in a cross-sectional survey, conducted at Hacettepe University Beytepe Campus (HUBC) in 2001. The response rate was 82.5% (1.789 students).

Results: Of the total 1789 participants, 59.9% were female, 52.2% were 19 years of age and younger and 97.3% were unmarried. Over one third (36.7%) of respondents reported that they smoked and 52.3% stated that they consumed alcohol. Men were more likely than women to have both smoked cigarettes and drank alcohol. The majority of the students (80.1%) started smoking before the age of 17. Smoking prevalence increased with age (OR=1.224, 95% CI =1.107-1.352; p<0.001). Alcohol consumption was found to be an important risk factor for smoking (OR=4.574; p<0.001; 95% CI =3.141-5.191). Similarly, alcohol consumption of the first year students increased with age (OR=1.179, 95% CI =1.059- 1.312; p=0.003). Students who smoked cigarette consumed alcohol 4.032 times compared to the non-smokers (95% CI =3.135-5.186; p<0.001). Frequent visit to bars and restaurants were found to be a risk factor for both smoking (OR= 1.384, 95% CI =1.093-1.753; p=0.008), and alcohol consumption (OR= 2.504, 95% CI =1.969- 3.185; p<0.001).

Conclusion: A high prevalence of smoking and alcohol consumption was found among first year students at Hacettepe University Beytepe Campus in Ankara. There was a strong association between alcohol consumption and smoking status, and most of the respondents manifest two risk taking behaviors simultaneously. Health promotion programmes focusing on smoking and alcohol drinking should therefore be instituted not only during the first year of university education, but rather at a much earlier stage in life. Further longitudinal studies are suggested to better determine the predictors of smoking and drinking among university students, and association with other risk behaviors, such as unsafe sex. Follow-up studies would also show trends in smoking and drinking among students after their first year at university.

Amaç: Bu çalışmanın temel amacı Ankara'da birinci sınıf üniversite öğrencileri arasında sigara ve alkol tüketim sıklığını ve etkileyen faktörleri ortaya koymaktır.

Gereç ve Yöntem: Hacettepe Üniversitesi Beytepe Kampüsünde yapılan ve kesitsel tipteki bu çalışmaya katılan 2,179 birinci sınıf öğrencisinden veri toplanmıştır. Araştırmaya katılma yüzdesi 82,5'dir (1,789 öğrenci).

Bulgular: Katılımcıların %59,9'u kadın; %52,2'si 19 yaş ve daha genç ve %97,3'ü evli değildir. Katılımcıların üçte birinden daha fazlası (%36,7) sigara içtiğini ve %52,3'ü de alkol tükettiğini ifade etmiştir. Erkek öğrenciler kızlara göre daha sık sigara içmekte ve alkol tüketmektedirler. Öğrencilerin büyük çoğunluğu (%80.1) sigara içmeye 17 yaşından önce başlamışlardır. Sigara içme sıklığı yaş arttıkça artmaktadır (OR=1,224; %95 GA =1,107-1,352; p<0.001). Alkol tüketimi sigara içme davranışı için bir risk faktörü olarak bulunmuştur (OR=4,574; p<0,001; %95 GA =3,141-5,191). Benzer olarak birinci sınıf öğrencilerinin alkol tüketim sıklığı da yaşa başlı olarak artmaktadır (OR=1,179, 95% GA =1,059-1,312; p=0,003). Sigara içen öğrenciler sigara içmeyen öğrencilere göre 4,032 kez daha sık alkol tüketmektedirler (%95 GA =3,135-5,186; p<0,001). Sık olarak barlara ve restoranlara gitmek hem sigara içimi (OR= 1,384; %95 GA =1,093-1,753; p=0,008) hem de alkol tüketimi (OR= 2,504; %95 GA =1,969-3,185; p<0,001) için bir risk faktörü olarak bulunmuştur.

Sonuç: Hacettepe Üniversitesi Beytepe Kampüsünde okuyan birinci sınıf öğrencileri arasında sigara ve alkol tüketimi prevalansı yüksek bulunmuştur. Alkol tüketimi ve sigara içimi arasında güçlü bir ilişki vardır ve katılımcıların çoğu bu iki riskli davranışı eşzamanlı olarak bildirmişlerdir. Bu nedenle sigara ve alkol tüketiminin önlenmesine odaklanan sağlığı geliştirme programlarının sadece üniversitenin birinci sınıfı için değil, yaşamın daha evvelki dönemleri için kurumsallaşması gereklidir. Üniversite öğrencileri arasında sigara içme ve alkol tüketimini etkileyen faktörlerin güvenli olmayan cinsel ilişki gibi diğer riskli sağlık davranışları ile ilişkisinin ortaya koyulabilmesi için izleme çalışmaları önerilmektedir. İzleme çalışmaları aynı zamanda öğrencilerin sigara içme ve alkol tüketme eğilimlerini de gösterecektir.